聰( ) 郭店楚墓竹簡·五行23,戰國 未尚(嘗) (聞)君子道, 胃(謂)之不 (聰)。 按: 从耳兇聲。
 上海博物館藏戰國楚竹書二·容成氏12,戰國 ……聖(聽)不 (聰)。 按: 从心 聲。
 蕩陰令張遷碑陽,東漢 治京氏易,聰麗權略。 按: 从身䓗聲。 “䓗”即“葱”異體。
 甘陵相尚博殘碑(右截),東漢 聰叡廣淵,兼覓七□。 按: 从耳䓗聲。
 徐君妻管洛墓誌陰,晉 聦朗内識,接物以誠。
 賈充妻郭槐柩記,晉 聦識知機,鑒來臧往。
 劉華仁墓誌,北魏 稟性聰睿,忤懷曉就。
 元願平妻王氏墓誌,北魏 固以仰藉先資,聰暈紫葉。
 于景墓誌,北魏 及至莅事獻臺,則聰馬之風允樹。
 馮邕妻元氏墓誌,北魏 體備温恭,聰慧在性。
 元焕墓誌,北魏 聰惠明敏,稟之獨悟。
 薛孝通敍家世券,北魏 二世名聰,字延知。
 元文墓誌,北魏 既明且哲,又聰與慧。
 元寳建墓誌,北魏 方謂天聰輔德,神鑑祐善。
 史懷訓墓誌,唐 生乃岐嶷,幼而聰敏。 按: 从耳忽聲,“忽”是“怱”之訛變。
 顔家廟碑,唐 伯父聰穎絶倫,尤工文翰。 按: 从耳悤聲。
 顔人墓誌,唐 君幼而聰敏,早擅風規。 《説文》: “聰,察也。从耳悤聲。” “聰”楚文字或从耳兇聲, 或从心 聲, 此種構形當止於秦之“書同文”。 秦文字之“聰”本假“悤”字,《睡虎地秦墓竹簡·日書甲種·馬禖》 “耳悤目明”可證。“悤”字古文字从心从十,會心靈明瞭通徹之意(詳參本書“悤”字下説解),正是“聰”字初文,而“聰”則爲“悤”之派生字。“悤”字因草書楷化而變形爲“怱”,故隸變後“聰”之聲符多演變爲“怱”,偶有訛作“忽”者。“悤”又因聲化,上部構件變作“公”,故“聰”之聲符又每作“忩”,進而演變作“䓗”。 漢晉碑刻“聰”字耳旁或訛作身旁。
聰聪, 金文; 篆cōng[耳(意符)+悤(聲意符)→聰(《説文》:“聰,察也。從耳,悤聲。”聰,聽覺靈敏:耳聰目明。心思靈敏〈聰明〉。)] 《詩經·王風·兔爰》:“尚寐,無聰!”(睡吧,落得耳根輕鬆!) 《論語·季氏》:“視思明,聽思聰。”(看要看得分明,聽要聽得清楚。) |