释义 |
訶( ) 鄬子受鐘,淅川和尚嶺和徐家嶺 楚墓60頁,春秋中期
(鄬)子受乍(作) 彝訶(歌)鐘。
 余贎 兒鐘, 殷周金文集成184,春秋晚期 㱃(飲)飤訶(歌) (舞), 孫孫用之, 𨒥(後)民是 (娱)。
 蔡侯鐘,殷周金文集成211,春秋晚期 自乍(作)訶(歌)鐘, 元鳴無㫷(期)。
 朝歌右庫戈,殷周金文集成11182,戰國早期 朝訶(歌)右庫工帀(師) 。
 古璽彙編2741,戰國 盇訶。
 郭店楚墓竹簡·窮達以時5,戰國 行年十=(七十)而䐗(屠)牛於朝訶(歌), (舉)而爲天子帀(師),堣(遇)周文也。
 上海博物館藏戰國楚竹書一·孔子詩論2,戰國 丌(其)樂安而屖(遲),丌(其)訶(歌)紳而易,丌(其)思深而遠,至矣!
 上海博物館藏戰國楚竹書五·弟子問20,戰國 至老丘,又(有)植丌(其)槈而訶(歌)安(焉)。
 馬王堆漢墓帛書·老子甲本,西漢 唯與訶,其相去幾何?美與惡,其相去何若?
 歐伯羅造像記,北齊 摩訶大檀越歐伯羅夫妻,爲女華姜敬造盧舎那像一軀。
 崔暟墓誌陽,唐 舉邑號護,訶怒驟撻而不能禁焉。
 楊思立墓誌,唐 但𥳑儉端慎以奉事, 不詆訶峻訏以取名。 《説文》: “訶,大言而怒也。从言可聲。” “訶”字在春秋晚期金文中就已出現,但直到漢朝之前,文物材料中的“訶”字大多用作“歌”。解作呵責義的用例出現於漢代文物。上舉馬王堆漢墓帛書《老子甲本·道經》: “唯與訶,其相去幾何?”郭店楚簡則假“可”爲“訶” 爲“訶”。《老子乙》: “ (絶)學亡𢝊(憂), 唯與可(訶), 相去幾可(何)? ”按, “可” 帛書甲本作“訶”。東漢起佛教傳入,“訶”字用於譯經,成爲梵語譯音字。“摩訶”一詞使用尤廣。
|