堅( ) 睡虎地秦墓竹簡·封診式59,戰國至秦 地堅,不可智(知)賊迹。
 秦印文字彙編 王堅。 按: 部件“又”易爲“攴”。
 秦印文字彙編 張堅。
 張家山漢簡·奏讞書88,西漢 以堅守熒(滎)陽,賜爵爲廣武君。
 漢印文字徵 樊堅。
 漢印文字徵 邯鄲堅石。 按: 下部爲“土”之異變。
 西狹頌,東漢 堅固廣大,可以夜涉。
 張景造土牛碑,東漢 遣景作治五駕瓦屋二間,周欄楯拾尺,於匠務令功堅。
 賈充妻郭槐柩記,晉 遭家不造,遇世多難,不曰堅乎?弘濟厥艱。
 爾朱襲墓誌,北魏 拜君中堅將軍、員外散騎常侍、右軍都督。
 淨悟浮圖記,北魏 幼姿性了悟,道力貞堅。
 元瞻墓誌,北魏 執志堅厚,不爲勢屈。
 程處立妻和幹墓誌,唐 夫人諱幹,字貞堅,隴西天水人也。
 喬進臣買地券,唐 保人張堅故,保人管公明,保人東方朔,見人李定度。
 蓋贊妻孫光墓誌,唐 夫人諱光,河南河南人也,後漢將軍堅之後。
 王君妻關氏墓誌,後晉 禀慈順風,苞堅貞固。 《説文》:“堅,剛也。从臤从土。” 段注以爲訓釋當補“土”字,義爲“土剛也”。其説可參。 楚簡假“硻”爲“堅”。上博楚簡一《䊷衣》簡44:“ (輕) (絶)貧 (戔〔賤〕)而 (重) (絶) (富)貴, 則好 (仁)不硻(堅), 而亞(惡)亞(惡)不 (著)也。 ”上博楚簡四《曹沬之陳》簡39又假“緊”爲“堅”,參“緊”下。
堅 (jiān)剛也。从臤,从土。 堅坚, 金文; 篆jiān[臤(堅本字,聲意符)+土(意符)→堅(《説文》:“堅,剛也。從臤,從土。”堅,從土示硬〈堅固〉,牢不可破〈堅如磐石〉。難以移動〈堅定〉。)] 《詩經·小雅·大田》:“既方既皂,既堅既好。”(〈穀子〉長了硬殼,殼子既堅又好。) |