契( ) 古陶文彙編4.127,戰國 契止。
 睡虎地秦墓竹簡·日書甲種35背,戰國至秦 喜契(潔)清。
 增訂漢印文字徵 張契。
 元天穆墓誌,北魏 道契淹門。
 慈慶墓誌,北魏 契闊家艱,屯亶世故。 按: 下从廾。
 竇泰墓誌,北齊 劬勞旌甲,契闊風塵。
 段模墓誌,隋 圎方合契。
 獨孤開遠墓誌,唐 執契君臨。
 成惲墓誌,唐 風月重親朋之契。
 大德超寂墓誌,唐 爰申久契。
 朱庭玘墓誌,唐 契志真源。 《説文》: “契, 大約也。从大从㓞。《易》曰: ‘後代聖人易之以書契。 ’ ” “大約”指商業活動中的契約文書等,類似於今之合同。初以竹木爲之,寫上契約内容後,在背面刻上符號,從中間剖開,雙方各自收執。“丰”就是背面用來合縫的符號,類似於今日之騎縫章。“刀”是用來刻寫、剖分的工具。因此“契”與“栔”本一字之分化。
契★常◎常
qì形声,从大, .jpg) (qià)声,本为“ .jpg) ”的分化字,义为用刀刻契据,引申为用刀刻(后作“锲”)、契约、字据、相合、心意投合等。 【辨析】 ❶以“契”作音符构成的形声字读音不同。xì:禊∣xiē:楔∣qiè:锲∣qiā:葜。 ❷契/刻 这两个字都有刻义,读音相近,是同源字。 契qì会意象形字。 甲骨文为“㓞”,右边为“刀”,左边三横一直,是刀刻出的形状,可能与记数有关。《释名》:“契,刻也,刻识其数也。”解放前,云南红河哈尼族农民与地主的租约便是一块板条。交租数刻在木片或竹片上,一横代表一箩谷(约50斤)然后一分为二,各执一半。古代在龟甲、兽骨上灼刻文字和灼刻文字用的刀具,皆称契。楷书作“栔”,意为刻在木上。后讹变为“契”。“大”可看成是“廾”的变形,意为“双手捉刀”。作声符生成的字有: qì 碶(碶闸) xì 禊(古代的一种祭祀活动) jié 絜(丝之端也) 潔(简化为“洁”,清洁) qiè 挈(提纲挈领) 锲(锲而不舍) xiē 楔(楔子) qiā 葜(菝葜,一种中药用植物) jiá 恝(恝然,冷漠的样子) 相关链接 齧(niè),以“㓞”为意符,兼表音,现简化作“啮”。 契 (qì)大約也。从大,从㓞。 【按】契的初文作“㓞”,以刀刻物,本義是契刻,後作“鍥”。因所刻之物常被用作印信,故引申指契約。 契*qì(9画)
  【提示】上左是丰,起笔是横,不是撇。上右是刀,不要错写成刃。 *契qì9画 大部 (1) 〈书〉 用刀凿刻龟甲。泛指刻(物)。 (2) 〈书〉 刻的文字: 书~|殷~(殷商时代刻在龟甲、兽骨上的文字)。 (3) 证明买卖、抵押、租赁等关系的合同、文书、字据: ~据|~约|地~|房~。 (4) 投合,情意相投: ~友|默~|投~。 另见xiè(442页)。
*契xiè9画 大部 同“偰”。 另见qì(322页)。 |