射( ) 甲骨文合集19476,殷 ……其射。 按: 从弓从矢。
 甲骨文合集5760正,殷 丙午卜, 永, 貞登射百, 令 [ 自]……
 射爵,殷周金文集成7634,殷或西周早期 射。
 令鼎,殷周金文集成2803,西周早期 王大耤𤲆(農)于 (諆)田, 餳,王射。
 鄂侯鼎,殷周金文集成2810,西周晚期 王休𪜿(宴), 乃射。 按: 从弓从矢从又。
 射南簠,殷周金文集成4479,西周晚期 射南自乍(作)𠀠(其) (䀇)。
 石鼓文·田車 秀弓寺射,麋豕孔庶。
 郭店楚墓竹簡·窮達以時8,戰國 孫 (叔)三矤(射) ( )思少司馬,出而爲命(令)尹,堣(遇)楚 (莊)也。 按: 从弓从倒矢形,“射”之異文。
 包山楚簡·文書60,戰國 矤(射)叴君之司敗 (臧) 受期。
 包山楚簡·文書138,戰國 坪矤(射)公 (蔡)冒。 按: 从弓从倒矢形。構件 “矢”混同於“羊”。
 睡虎地秦墓竹簡·秦律雜抄34,戰國至秦 徒卒不上宿,署君子、敦(屯)長、僕射不告,貲各一盾。 按: “弓”、“矢”訛作“身”,“又”作“寸” 。
 睡虎地秦墓竹簡·日書甲種73背,戰國至秦 多<名>𤣓不圖射亥戌。
 馬王堆漢墓帛書·老子甲本卷後古佚書,西漢 獵射雉虎。
 漢印文字徵 左甲僕射。
 漢印文字徵 射鬾。
 封龍山頌,東漢 神歆感射,三靈合化,品物流形。
 雁門太守鮮于璜碑陽,東漢 彈貶貪枉,清風流射。
 穆彦妻元洛神墓誌,北魏 尚書左僕射。
 竇泰墓誌,北齊 除射聲校尉、諫議大夫。
 謝岳墓誌,隋 遂舉秀才,射策高第。
 鄭儉墓誌,唐 懷經入仕,射策登科。 《説文》: “䠶, 弓弩發於身而中於遠也。 从矢从身。 , 篆文䠶从寸。 寸, 法度也,亦手也。” “矢”之殷周古文字形,从弓从矢,會發弓弩之意。西周金文中,有从弓从矢从又之“矢”。楚簡有字作“ ”、“ ”,从弓从倒矢,乃“射”之異文。睡虎地秦簡中,“弓”、“矢”訛作“身”,“又”作“寸”。《説文》小篆承此錯,字形分析亦誤。
射 ★异◎异★常◎常
表意,甲骨文1、金文1象张弓搭箭之形,甲骨文2、金文2字形增又或寸,又与寸均为手,表示手持弓箭以射;小篆1把弓讹为身,隶定为“射”。本义读shè,开弓射箭,引申为光线照射、影射(言语有所指,用言语伤害人)、用枪炮射击、用压力或动力送出、放出电波等;又读yè,用于“仆射”,古代官名,唐宋时相当于宰相。又作“ .jpg) ”,从身从矢。《异体字表》以“ .jpg) ”为异体字。 【辨析】 以“射”作音符构成的形声字读音不同。shè:麝∣xiè:谢、榭。 *射〔 〕shè10画 身部 (1) 放箭: 驰~。 (2) 用机械力或其他力量把子弹等快速送出去: ~击|扫~|高~炮|~门(足球)。 (3) 液体快速喷出: 喷~|~了一身水。 (4) 放出(光、热、电等): ~线|反~|辐~|光芒四~。 (5) (言语、作品等)有所指: 影~|暗~。 |