斗( ) 甲骨文合集21344,殷 丁从斗。 按: 象量具“斗”之形,“十”爲柄形。
 甲骨文合集21350,殷 庚从斗, 𢓊雨。
 十一年庫嗇夫鼎,殷周金文集成2608,戰國晚期 空二斗。
 半斗鼎,殷周金文集成2100,戰國晚期 半斗。
 眉䏭鼎, 殷周金文集成2103, 戰國
(眉)䏭一斗 (半)。
 王后中官錡甗,殷周金文集成936,戰國 王后中官二升五斗少半斗。
 上海博物館藏戰國楚竹書三·周易51,戰國 九四: 豐丌(其)坿, 日中見 (斗),遇丌(其)𡰥(仁)宔(主), 吉。 按: 从斗主聲。
 睡虎地秦墓竹簡·效律5,戰國至秦 斗不正,半升以上,貲一甲。
 馬王堆漢墓帛書·老子乙本,西漢 斗石已具,尺寸已陳。
 張家山漢簡·算數書67,西漢 以二斗七升者同一斗。
 居延新簡EPT58.11,西漢 出糜一斛二斗。
 居延新簡EPT68.22,西漢 盛糒三斗米五斗。
 居延新簡EPF22.17,西漢 賈穀十三石八斗五升。
 漢印文字徵 董斗。
 魯相韓敕造孔廟禮器碑陽,東漢 前闓九頭,以斗言教; 後制百王,獲麟來吐。
 張整墓誌,北魏 十一月廿五日葬於洛陽之西北斗泉陵。
 元顥墓誌,北魏 或官如北斗,或牧是東岳。
 西門豹祠堂碑陽,北齊 我太祖獻武皇帝合制斗墨。
 史待賓墓誌,唐 命先薤露,魂歸斗星。 《説文》: “斗,十升也。象形,有柄。凡斗之屬皆从斗。” “斗”爲象形字,象斗之形,有柄。楚簡爲形聲字,从斗主聲。隸變之初,尚與斗之象形字所去不遠; 隸變後期至魏晉楷書,斗形與柄亦尚未分開,至唐代楷書始柄與斗形分離,且斗形變爲兩點。
斗鬥★繁◎常★常◎常
甲骨文1、金文、小篆1象形,象斗勺之形,有长柄,隶定为“斗”。本义读dǒu,古代一种量器,引申为计量单位、星名等。甲骨文2、小篆2表意,象二人面对面徒手相搏斗之形,隶定为“鬥”。本义读dòu,争斗,引申为战斗、比赛争胜。《简化字表》把“鬥”简作“斗”,用近音字代替。 【辨析】 “斗”与“鬥”不是等义简繁字。 【构词】 斗胆(斗膽)∣斗室(斗室)∣北斗星(北斗星)∣一斗米(一斗米)∣车载斗量(車載斗量)∣漏斗(漏斗)∣斗鸡(鬥雞)∣斗殴(鬥毆)∣斗争(鬥爭)∣搏斗(搏鬥)∣奋斗(奮鬥)∣战斗(戰鬥) 斗 (dǒu)古斗有柄。 【按】斗、鬥有别,前者表示升斗,後者表示搏鬥,漢字簡化後二者共用“斗”字形。
斗鬥;鬦;鬪;鬭(4画) ❶dǒu ❷dòu
 【提示】在汉字简化和异体字整理前,读 dòu,表示“打”“争”“往一起凑” 等意思时,“斗” 的繁体是“鬥”, 异体是鬦、 鬪、 鬭;读dǒu,表示 “容器” “星宿名” 等意思时,“斗” 没有繁体,也没有异体。 *斗dǒu4画 斗部 (1) 古代盛酒的器具: 金樽美酒~十千。 (2) 星宿(xiù)名。 1. 二十八宿之一,北方玄武七宿的第一宿,又称南斗: 气冲~牛。 2. 北斗七星: ~转星移。 3. 天市垣(yuán)小斗五星。又用作星的通名: 满天星~。 (3) 口大底小的方形容器,用来量(liáng)粮食。 (4) 容量单位。一只斗的容量为一斗,一斗为十升,十斗为一石(dàn)。 (5) 形状像斗的器物: 烟~|墨~|拖~。 (6) 形如斗状的指纹: 十指九~。 (7) 我国传统建筑中的一种支承构件(形状如斗): ~拱。 (8) 比喻事物微小: ~室|~筲(shāo,一种不大的容器)。 另见dòu(89页)。
*斗(鬥)〔鬦 鬪 鬭〕dòu4画 斗部 (1) 对打: 争~|械~|战~|苦~。 (2) 比赛;争胜: ~智|~勇|~嘴。 (3) 揭露;批判: 批~|~恶霸。 (4) 使动物斗: ~鸡|~蛐蛐。 (5) 往一起凑;凑在一起: ~眼|~榫儿|~份子。 另见dǒu(89页)。 |