曾( ) 甲骨文合集5671,殷 丁巳卜, □, 貞犬……[ □]……自犬……
 甲骨文合集489,殷 貞……午𢓊……羌 ……大……
 甲骨文合集1012,殷 翌庚子酒…… 伐……
 甲骨文合集4064,殷 □午卜, 𡧊, 貞翌丁未 來祭于□ 用……用。
 甲骨文合集6536,殷
, 貞王 于 , 迺乎 [方]。
 甲骨文合集16061,殷 甲申[卜], 爭, 貞……勿 用望……
 甲骨文合集26015,殷 己未[卜],□,[貞]翌丁……其…… 㞢……示……
 甲骨文合集31821,殷 …… ……
 甲骨文合集32164,殷 □辰, 貞咸奏于 又[伐]……
 小臣鼎,殷周金文集成2678,西周中期 唯十月。 事于曾 白(伯)于成周。
 曾侯簠,殷周金文集成4598,西周晚期 曾𥎦(侯)乍(作)弔(叔) (姬)邛 ( )𧷽(媵)器䵼彝。
 曾伯 簠, 殷周金文集成4631,春秋早期 曾白(伯) 悊(哲)聖元武。
 曾仲斿父簠,殷周金文集成4673,春秋早期 曾中(仲)斿父自乍(作)寶甫(簠)。
 曾侯乙鼎,殷周金文集成4488,春秋晚期 曾子 之行 (䀇)。
 曾子原魯簠,殷周金文集成4573,春秋 曾子邍(原)魯爲孟姬 ( ) (鑄)𧷽(媵) (䀇)。
 中山王 方壺, 殷周金文集成9735,戰國晚期
(故)邦𨑑(亡)身死。 曾亡鼠(一)夫之 (救)。
 曾姬無卹壺,殷周金文集成9710,戰國 聖𧻚之夫人曾姬無卹。
 上海博物館藏戰國楚竹書八·李頌1背,戰國 𡄹(亂)木曾枳(枝), 寖 (毁)丨可(兮)。
 居延新簡EPT59.238,西漢 □自拘囚不忍曾而及紆等其除曾國。
 漢印文字徵 任曾。
 漢印文字徵 曾 。
 王基斷碑,三國魏 曾不憗遺。
 徐君妻管洛墓誌陽,晉 其謙讓之節,柔順之行,曾無片言違慢之失。
 胡明相墓誌,北魏 聖朝散騎常侍征虜將軍使持節豫州刺史誕之曾孫。 按: 此 “曾”將本象箅形的“田”部件作了很大改變,隋唐以下該部件内部多寫作“”,與此是一脈相承的。
 寇臻墓誌,北魏 晉武公令之曾孫,皇魏秦州刺史馮翊哀公之孫。
 穆纂墓誌,北魏 曾祖壽,乃作司徒,而五品剋遜。
 檀賓墓誌,北魏 曾祖嶷,以風高獨遠,晉中書侍郎、瑯瑘太守。
 元彦墓誌,北魏 恭宗景穆皇帝之曾孫,侍中樂陵之孫,鎮北將軍、樂陵密王之世子。
 隴東王感孝頌,北齊 重華曾閔,萊子樂春。時多美跡,世有芳塵。
 竇泰墓誌,北齊 曾不憖遺, 奄焉莫及。
 張軻墓誌,隋 君濟猛以寬, 鎮澆以檏, 曾不朞月,頓改前弊。
 石臺孝經,唐 曾子。 《説文》: “曾, 詞之舒也。 从八从曰, 𡆧聲。 ” 一般認爲,“曾”爲“甑”之初文,一種蒸煮用的炊具。從甲骨文看,下部象甑中之箅,上部爲熱氣。至西周金文,又在下面增“口”形。春秋戰國時期的通行寫法是在 “口”形中再加一横畫(飾筆),略近於 “甘”,此爲隸楷階段下部作“日”或“曰” 的源頭。 “曾”可作國名, 如曾侯。 也作副詞, 如中山王 方壺“曾亡鼠(一)夫之 (救)”。 北魏時期的石刻中, 某些 “曾”的變體值得注意, 如寇臻墓誌、穆纂墓誌。 許慎對“曾”字形體的分析不可從,而其釋義 “詞之舒也” (表達語氣),也不是“曾”字本義,應屬假借義。
曾★常◎常
象形,甲骨文象上有蒸气溢出的竹箅形,金文、小篆字形增繁,隶定为“曾”。本义读zēnɡ,蒸熟食物的器具(是“甑”的本字),假借为中间相隔两代的(亲属关系)、副词(表示出乎意料,相当于“竟”“竟然”)、代词(表示疑问,相当于“怎”)、增加(与“增”同)、姓等;又读cénɡ,假借为副词,表示以前有过某种行为或情况,相当于“曾经”。 【辨析】 ❶以“曾”作音符构成的形声字一般韵母为enɡ,但声调和声母不同。zēnɡ:增、憎、缯、罾∣zènɡ:赠、甑∣cēnɡ:噌∣cènɡ:蹭∣sēnɡ:僧。 ❷曾(cénɡ)/尝 这两个字在曾经的意义上是同义词,但古代多用“尝”,少用“曾”。 曾zēng,céng (甲) (篆) 象形字,像古代蒸饭的陶器,“甑”本字。作意符生成的字有“会”(會)。古音与“重”同,可通。孙之子,古曰“曾(céng)孙”,今曰“重(chóng)孙”,其义一也。“层楼”的“层”也与“重”义相关。作声符,生成的字有: zeng 阴平:增(增加) 憎(憎恨) 缯(古代对丝织品的总称) 罾(一种捕鱼的工具) 去声:赠(赠送) 甑(古代炊具,“朝甑米空烹芋粥,夜缸油尽点松明。”——陆游《杂题六首》) ceng 阴平:噌(象声词,“噌吰如钟鼓不绝。”——苏轼《石钟山记》) 阳平:層(简化为“层”,层出不穷) 嶒(崚嶒,形容山高的样子) 去声:蹭(蹭蹬) sēng 僧(梵文“僧伽”之省称,僧侣)
曾 (zēng)詞之舒也。从八,从曰,𡆧聲。𡆧音聰。 【按】詞之舒,舒緩的語氣詞。 18.趣談“曾”字曾,如果認爲“曾”是“甑”本字,那它的古文字就非常象形,而且是一個正在燒煮的甑鍋,上面還冒著熱氣,中間有箅子與下面的水隔開。所以“曾”字迄今仍保留了“隔層、隔代”的意思。這就是漢字的魅力。
*曾céng12画 日部 曾经;表示从前有过某种行为或情况: 似~相识|~经沧海难为水。 另见zēng(503页)。
*曾zēng12画 日部 (1) 中间隔两代的亲属关系;重(chóng): ~孙|~祖父。 (2) 〈书〉同“增”: ~益其所不能。 (3) 姓。 另见céng(38页)。 |